Historia zamku w Gołuchowie (video)

Historia zamku gołuchowskiego wznoszącego się nad rzeczką Trzemną liczy ponad 400 lat. Początkowo była to siedziba rodu Leszczyńskich – okres jej świetności, jako okazałej rezydencji magnackiej zakończył się u schyłku XVII wieku.

W roku 1853 dobra gołuchowskie zakupił, dla swojego jedynego syna Jana, Tytus Działyński – właściciel dóbr kórnickich. Po ślubie Jana z księżniczką Izabellą Czartoryską, córką księcia Adama Jerzego Czartoryskiego, Gołuchów miał stać się rezydencją młodej pary. Niestety, za udział Jana Działyńskiego w powstaniu styczniowym majątek zasekwestrowano.

W początku lat 70. zamek stał się wyłączną własnością żony Jana – Izabelli. To jej zasługą jest restauracja budowli, sprowadzenie z Francji architektów, rzeźbiarzy, malarzy, wśród nich Karola Biberona, Ludwika Breugnota, a także zięcia Eugeniusza Viollet-le-Duca – młodego architekta Maurycego Augusta Ouradou. Przy zachowaniu licznych detali renesansowego zamku polskiego, całość została opracowana w stylu francuskiego renesansu. Pierwowzorem stały się słynne zamki znad Loary.

Większość rzeźb zdobiących dziedziniec to, zakupione przez Działyńską w antykwariatach, XVI- i XVII-wieczne oryginały francuskie i włoskie. Zamierzeniem Izabelli Działyńskiej było, aby Gołuchów stał się nie tylko rezydencją, ale i muzeum.

Izabella Działyńska była znaną kolekcjonerką, pasjonowała się grafiką, rzemiosłem artystycznym i sztuką antyczną. Wspaniałą oprawę dla zamku stanowi największy w Wielkopolsce park krajobrazowy o powierzchni ok.160 hektarów z kolekcją kilkuset gatunków drzew i krzewów. Pierwotnie istniał tuz przy zamku niezbyt duży ogród w stylu włoskim. Dalej znajdowały się zabudowania chłopskie i las. Nieomal od chwili przejęcia majątku Jan Działyński zaczął tworzyć park, w którym znalazły się kolekcje drzew i krzewów sprowadzane z różnych stron świata. Do założenia parku w stylu angielskim, skłoniła Jana interesująca konfiguracja terenu. Od około 1876 roku pracami na miejscu kierował ogrodnik Adam Kubaszewski.

Nieopodal zamku, na terenie parku, znajduje się tzw. ,,Oficyna”, rezydencja książąt Czartoryskich do II wojny światowej, obecnie Muzeum Leśnictwa, oraz kaplica, w której została pochowana w 1899 roku Izabella Działyńska. Opiekę nad parkiem oraz pozostałymi budynkami sprawuje Ośrodek Kultury Leśnej w Gołuchowie.

Zbiory

Izabella z Czartoryskich Działyńska kolekcjonerstwem zajmowała się od wczesnej młodości. W latach sześćdziesiątych XIX stulecia wraz z Janem Działyńskim stworzyła kolekcję dzieł sztuki antycznej obejmującą również niezwykle cenny zbiór waz greckich. Dzięki tej kolekcji zamek w Gołuchowie stał się, obok Muzeum Czartoryskich w Krakowie, jednym z najbardziej znanych muzeów polskich przed II wojna światową. Tysiące dzieł sztuki zgromadzone w zamku uznawane były za jedne z najcenniejszych pod względem wartości artystycznej i historycznej.

W czasie II wojny światowej część zbiorów została wywieziona, wiele eksponatów uległo zniszczeniu, wiele zaginęło. Na początku lat pięćdziesiątych zamek został przejęty przez Muzeum Narodowe w Poznaniu, co pozwoliło na przeprowadzenie kompleksowych prac konserwatorskich i remontowych. Wyposażenie sal zostało wzbogacone o nowe eksponaty, między innymi cenne gobeliny, renesansowe malarstwo europejskie, rzadkie okazy mebli i rzemiosła artystycznego. Powoli powracają do Gołuchowa zabytki pochodzące ze zbiorów Izabelli i Jana Działyńskich – obecnie można oglądać wystawioną, w interesujących wnętrzach, część dawnej kolekcji waz antycznych.

Zabytki z kolekcji gołuchowskiej, które wróciły do Polski w latach pięćdziesiątych, eksponowane są w Muzeum Narodowym w Warszawie.

Źródło: Zamek w Gołuchowie