20.01.2017 15:17 | Źródło: Biuro Prasowe i Relacji Społecznych

72 lata temu Niemcy uciekali z Ostrowa

72 lata temu miało miejsce wyzwolenie Ostrowa Wielkopolskiego spod niemieckiej okupacji.

W latach 1939- 1945 Ostrów należał do najważniejszych ośrodków konspiracji w Wielkopolsce. Po rozbiciu przez gestapo w 1941 r. struktur poznańskich Okręgu ZWZ jego siedziba została, na wniosek Wacława Koteckiego, przeniesiona do Ostrowa, stąd też prowadzono odbudowę struktur Związku dla całego Poznańskiego (kierowali nią m.in. mjr Jan Kamiński i płk Henryk Kowalówka). Tutaj, w 1941 r. zasady działania konspiracji w Wielkopolsce ustalali gen. Tadeusz Bór-Komorowski oraz dowódcy wielkopolscy. W mieście aktywne było podziemie harcerskie – Szare Szeregi (Dziennik Harcerza i Szarotki). Ostrowski 60 Pułk Piechoty uczestniczył m.in. w bitwie nad Bzurą i obronie Warszawy. Władzę w okresie okupacji sprawowali:

Walter Hirsch 1939-1940
Willy Kemnitz 1940-1945

Wysiedlono ok. 5,5 tysiąca z ok. 30 tysięcy mieszkańców miasta, w tym (do getta Litzmannstadt) liczącą 66 ludzi. mniejszość żydowską (część czasowo osadzono w obozie na Majdanie). Wielu szanowanych przedstawicieli ostrowskiej społeczności wywieziono lub zamordowano (m.in. 14 grudnia 1939 roku w Lasku Winiarskim pod Kaliszem). Na tzw. Majdanie znajdował się obóz pracy, w którym śmierć poniosło 198 jeńców. Hitlerowcy zdążyli jeszcze wybudować w obrębie dzielnicy Piaski-Szczygliczka krematorium (istniało zdewastowane do lat 60.). Zlikwidowana została cała dzielnica żydowska z wyjątkiem zamienionej na magazyn synagogi. Z tego okresu pochodzi Park Miejski oraz położone w dzielnicy Krępa osiedle Robotnicze. Przebudowany został też ostrowski węzeł kolejowy (przystosowanie do zwiększonego ruchu pociągów).
Burmistrzami miasta mianowano kolejno: znanego ostrowskiego przemysłowca, nastawionego pokojowo do Polaków Waltera Hirscha oraz zdecydowanie antypolskiego Willy’ego Kemnitza.

Okupacja hitlerowska zakończyła się z dniem 23 stycznia 1945 roku (choć ostatnie walki trwały jeszcze 25 stycznia) w wyniku akcji „Burza”. Już 23 stycznia 1945 roku mieszkańcy Ostrowa utworzyli pierwsze, niezależne jeszcze od rządu lubelskiego, władze (Tymczasowy Komitet Miasta i Powiatu) czuwające nad administrowaniem miastem, aprowizacją oraz bezpieczeństwem mieszkańców. 25 stycznia przybył do Ostrowa jego sowiecki komendant. 26 stycznia zadecydował on o desygnowaniu na stanowiska burmistrza i starosty przedstawicieli rządu komunistycznego, przy czym przedstawicieli PPR- wobec braku kadr- sprowadzono z zewnątrz.

Wokół Ostrowa w dalszym ciągu działały niekomunistyczne grupy zbrojne- Wielkopolska Samodzielna Grupa Ochotnicza „Warta” (ok. 10 tysięcy żołnierzy w regionie wielkopolskim) oraz koordynowane przez nią grupy: „Otta” (150 ludzi), „Murata” (40 ludzi, do listopada 1948), „Korona” (6 ludzi), „Rudka” (12 ludzi), „Szarego” (60 ludzi), a także jednostka „Błyska” – ponad stuosobowy, dobrze uzbrojony i zmotoryzowany oddział, który został rozbity 22 października 1945 roku, w ciężkiej bitwie pod Odolanowem.