Dieta eliminacyjna – co to takiego?

Dieta eliminacyjna – na czym polega? 

Dieta eliminacyjna wiąże się z wykluczeniem z jadłospisu określonych produktów lub całych grup produktowych. Jest niezbędnym elementem leczenia w przypadku alergii lub nietolerancji pokarmowych. Składnik żywności wywołuje wówczas szereg objawów ze strony przewodu pokarmowego np. ból brzucha, biegunki, zaparcia lub wymioty. Silna alergia może prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem zagrożenia życia. 

Eliminacja może mieć charakter stały lub czasowy. Na przykład w przypadku alergii na białka mleka krowiego w okresie dziecięcym, istnieje duże prawdopodobieństwo nabycia tolerancji w wieku późniejszym na antygen występujący w mleku. 

Istnieje grupa schorzeń o podłożu autoimmunologicznym, przy których występowaniu również należy wykluczyć produkty potencjalnie stymulujące układ odpornościowy. Do chorób autoimmunologicznych należy m.in. choroba Hashimoto, reumatoidalne zapalenie stawów, łysienie plackowate, czy atopowe zapalenie skóry. Wówczas należy stosować dietę przeciwzapalną, dzięki której można wprowadzić chorobę w remisję. 

Dieta eliminacyjna może mieć podłoże ideologiczne, jak ma to miejsce w przypadku różnych odmian wegetarianizmu. Skrajną odmianą diety roślinnej jest weganizm, który całkowicie odrzuca produkty pochodzenia zwierzęcego. Weganie rezygnują także z używania galanterii skórzanej, puchowej pościeli i innych środków codziennego użytku, które zostały wytworzone z udziałem zwierząt. 

Dieta eliminacyjna w alergii pokarmowej

Alergie pokarmowe po kontakcie z alergenem dają silną odpowiedź ze strony układu immunologicznego. Reakcja może mieć charakter natychmiastowy lub opóźniony. Pierwsze objawy mogą pojawić się już u najmłodszych dzieci, ze względu na słabo wykształconą odporność organizmu. Dieta eliminacyjna w przypadku alergii musi zostać bezwzględnie wprowadzona w momencie wykrycia nadwrażliwości na dany antygen. Należy też zadbać o mikrobiotę jelitową, która wspiera odporność ustroju i zmniejsza nasilenie reakcji alergicznej. Oprócz objawów ze strony układu pokarmowego dochodzi do manifestacji skórnych w postaci wysypki, krostek, pęcherzy, zaczerwienienia lub świądu. 

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) podaje wykaz najczęściej występujących w żywności alergenów pokarmowych, a są to:

• pszenica;
• mleko krowie;
• skorupiaki;
• jaja;
• ryby;
• orzechy;
• soja. 

Informacje o potencjalnych alergenach są umieszczane na opakowaniach produktów spożywczych. Taki obowiązek na producentach żywności nakłada ustawa. 

Dieta eliminacyjna w nietolerancjach pokarmowych

Nietolerancje pokarmowe to nadwrażliwość na dany składnik diety, który nie daje odpowiedzi ze strony układu odpornościowego. Nietolerancje są wynikiem braku lub wystarczającej ilości enzymu, który umożliwia rozkład danego składnika żywności. Na przykład nietolerancja laktozy jest spowodowana brakiem enzymu laktaza, przy którego udziale jest trawiony cukier mleczny.

Objawy ze strony układu pokarmowego są podobne do tych, które występują w alergiach, czyli: bóle brzucha, wzdęcia, gazy, biegunka lub zaparcia. Jednak nie istnieje w tym przypadku zagrożenie wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego. 

Do najczęściej występujących nietolerancji pokarmowych należą:

• nietolerancja laktozy;
• nietolerancja histaminy;
• nietolerancja fruktozy;
• nietolerancja salicylanów.

W przypadku stwierdzenia nietolerancji pokarmowej należy usunąć z codziennego jadłospisu dany składnik diety. Dobrze sprawdzi się dieta pudełkowa dedykowana osobom z konkretnym rodzajem nietolerancji pokarmowej. Dostępne są m.in. dieta bezlaktozowa, dieta bezglutenowa lub dieta o obniżonym udziale produktów bogatych w histaminę.