Perlak ucha – czym się objawia i jak go leczyć?

Czym jest perlak w uchu?

Perlak ucha, inaczej guz perlisty, najczęściej występuje w jego części środkowej, ale może też obejmować kość skroniową. Określenie perlak nawiązuje do wyglądu zmiany – przypomina perłę. Nie jest to nowotwór, a narośl zbudowana z komórek nabłonka wielowarstwowego płaskiego rogowaciejącego oraz złogów cholesterolu i keratyny. 

Zmiany tego typu mogą występować u osób w każdym wieku, także dzieci. Perlaki dzieli się na wrodzone i nabyte. Te występujące od urodzenia pojawiają się najrzadziej. Niekiedy perlak jest diagnozowany przypadkowo podczas badania laryngologicznego u dzieci w wieku 4–8 lat.

Z kolei perlaki nabyte dzieli się na wtórne i pierwotne. Zmiany wtórne stanowią powikłanie po wcześniej przebytych chorobach narządu słuchu, natomiast pierwotne dotyczą osób, które nie zmagają się ze schorzeniami tego typu.

Możliwe przyczyny powstawania perlaka 

Perlak wrodzony niekiedy rozwija się już w życiu płodowym dziecka. Przyczyną występowania zmiany jest przetrwanie tkanki embrionalnej. Z kolei perlak nabyty pierwotny często jest powikłaniem po przewlekłej niedrożności trąbki Eustachiusza (kanału łączącego ucho środkowe z nosogardłem). Przewód, określany również jako trąbka słuchowa, otwiera się w celu wyrównania ciśnienia w uchu. Gdy przez długi czas pozostaje niedrożny, błona bębenkowa przyjmuje niewłaściwe położenie. Membrana zostaje wciągnięta, przez co powstaje kieszeń, w której gromadzą się złuszczony naskórek i wydzielina – z ich komórek powstaje perlak. 

Jako przyczyny perlaka nabytego uznaje się schorzenia narządu słuchu, głównie ostre martwicze zapalenie ucha środkowego. W przebiegu tej choroby dochodzi do ubytku błony bębenkowej, co sprzyja tworzeniu się narośli. Do powstawania perlaka predysponują także inne choroby, w których przebiegu dochodzi do uszkodzenia błony bębenkowej, w tym zapalenie ucha środkowego czy uraz mechaniczny.

Powstawaniu perlaka sprzyjają też schorzenia, które przyczyniają się do zapalenia ucha, a także powodują niedrożność trąbki słuchowej, takie jak np. skrzywienie przegrody nosowej, przerost migdałków czy nawracające zapalenie zatok.       

Jakie są objawy perlaka w uchu?

Perlaki wrodzone rozwijają się za błoną bębenkową, która nie ulega zmianie. Z tego powodu takie zmiany nie powodują wycieku z ucha i bywają rozpoznawane dopiero po kilku latach. Również nabyty perlak ucha początkowo nie wywołuje objawów. Guzy mają jednak tendencję do wzrostu, a symptomy pojawiają się w miarę ich narastania. Gdy perlak osiągnie stosunkowo duże rozmiary, mogą pojawić się objawy, takie jak:

• ból ucha (nie zawsze);
• wydzielina z ucha, niekiedy o żółtozielonym kolorze i bardzo nieprzyjemnym zapachu (z wyjątkiem perlaków wrodzonych);
• niedosłuch wynikający z uszkodzenia kosteczek słuchowych przez narośl;
• w skrajnych przypadkach utrata słuchu;
• niekiedy szumy uszne, zawroty głowy, ucisk w uchu.

Na czym polega leczenie perlaka? 

Guz perlisty bezwzględnie wymaga leczenia. Jego zaniechanie może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak np. porażenie nerwu twarzowego, zapalenie błędnika, ropnie mózgu czy zapalenie opon mózgowych. 

Leczenie farmakologiczne, krople do uszu czy domowe sposoby nie są skuteczne. Niektóre leki stosuje tylko w celu złagodzenia stanu zapalnego i redukcji dolegliwości. Po ustąpieniu stanu zapalnego konieczny jest zabieg operacyjny, który jest jedynym skutecznym sposobem leczenia perlaka.  

W trakcie operacji perlak zostaje usunięty. W części przypadków usuwa się także fragmenty tkanek zniszczonych przez zmianę patologiczną. Przy małych zmianach o średnicy kilku milimetrów zwykle operację wykonuje się przez przewód słuchowy. Większe narośle wymagają nacięcia za uchem. 

Więcej na temat perlaka ucha oraz innych schorzeń dotyczących narządu słuchu znajdziesz na stronie wyrobu medycznego LIX. 

LIX/11144/07/22