Paraliż senny – jak leczyć?

Paraliż senny – czym jest?

Paraliż senny lub paraliż nocny to zjawisko, do którego dochodzi przede wszystkim w fazie snu REM, gdy intensywnie śnimy. Dzięki niemu nie wykonujemy czynności pojawiających się w naszych snach, lecz pozostajemy w bezruchu. Fizjologicznie ustępuje on w momencie przebudzenia, jednak sporadycznie (najczęściej w trakcie zasypiania lub podczas gwałtownego wybudzania) zdarza się, że nasz umysł wybudza się szybciej niż ciało, odbierając wtedy sygnały z zewnątrz, jednak wciąż pozostając mimo woli w totalnym bezruchu. By zrozumieć jego mechanizm, należy zapoznać się z podstawowymi informacjami na temat faz snu. Kilkugodzinny sen można bowiem podzielić na trzy główne etapy, powtarzające się naprzemiennie w określonych odstępach czasu:

• Czuwanie – gdzie dominuje tzw. rytm alfa, objawiające się mruganiem i nieregularnymi okresami przyspieszeń ruchów gałek ocznych,
• Sen REM (rapid eye movement) – dla którego charakterystyczne są marzenia i projekcje senne,
• Sen NREM (non-rapid eye movement) – sen wolnofalowy, charakteryzujący się obniżeniem napięcia mięśniowego i wolnymi ruchami gałek ocznych.

Paraliż senny trwa zazwyczaj maksymalnie kilkadziesiąt sekund, w których trakcie u wielu osób pojawia się przyspieszony, nieco spłycony oddech i przyspieszone bicie serca. Jakie są jego objawy? To przede wszystkim:

• katapleksja, czyli porażenie mięśni, całkowite lub częściowe,
• tachykardia,
• silne uczucie niepokoju i przerażenia, a wręcz paniki,
• omamy słuchowe, wzrokowe i dotykowe, takie jak uczucie przygniatania klatki piersiowej, kończyn czy też dudnienie w uszach.

Paraliż senny – przyczyny

Przyczyny występowania paraliżu sennego jako zjawiska patologicznego nie zostały w pełni poznane. Wśród czynników zwiększających ryzyko jego pojawienia się są z pewnością:

• nieregularne pory zasypiania,
• późne kładzenie się spać,
• silny, długotrwały stres i towarzyszące mu napięcie emocjonalne.
• stosowanie środków odurzających takich jak alkohol lub innych substancji psychoaktywnych.

W większości przypadków paraliż senny może mieć związek z zaburzeniem wydzielania w mózgu neurotransmiterów takich jak glicyna i GABA. W wyniku tego zjawiska dochodzi do zahamowania pracy neuronów w rdzeniu kręgowym, co skutkuje brakiem możliwości utrzymania odpowiedniego napięcia mięśniowego. Prawdopodobnie paraliż nocny może mieć charakter dziedziczny, dlatego w przypadku wystąpienia objawów warto sprawdzić, czy podobne przypadki nie miały miejsca u innych członków naszej rodziny.

Paraliż senny – jak leczyć?

Ze względu na fakt, iż paraliż senny do pewnego momentu uznawany jest za stan fizjologiczny, w większości przypadków nie jest on uznawany za odrębną jednostkę chorobową. Co za tym idzie, nie ma konieczności jego leczenia, zwłaszcza za pośrednictwem farmakoterapii. Warto pamiętać jednak, że w większości przypadków paraliż nocny jest objawem towarzyszącym innym schorzeniom, takim jak narkolepsja lub innym zaburzeniom snu. Może być także symptomem towarzyszącym różnego rodzaju chorobom psychicznym, zwłaszcza jeśli pojawiają się także koszmary senne. Wtedy, po potwierdzeniu, za pomocą badania elektroencefalograficznego (EEG), że to czego doświadczyliśmy to właśnie paraliż senny, diagnostyka powinna być ukierunkowana na ustalenie przyczyny źródłowej problemu i jej wyeliminowanie. Zarówno ustaleniem przyczyny źródłowej problemu, jak i terapią schorzeń związanych z zaburzeniami snu w tym przypadku zajmuje się specjalista z zakresu neurologii, najlepiej specjalizujący się właśnie w tej dziedzinie. Można również skorzystać z pomocy w ramach poradni leczenia zaburzeń snu.

Jak samodzielnie poradzić sobie z objawami paraliżu sennego? W sytuacji gdy doświadczymy objawów paraliżu nocnego, w pierwszej kolejności niezwykle ważne jest, by nie wpadać w panikę. W miarę możliwości zaleca się dążenie do poruszenia, chociaż najmniejszą częścią naszego ciała, np. brwią, pojedynczym palcem czy kącikami ust, co powinno być wystarczające, by paraliż ustąpił. Także szybki, stosunkowo płytki oddech sprzyja ustępowaniu objawów.

Paraliż senny a profilaktyka snu

Często pojawiający się paraliż senny może być dla nas niezwykle męczący i utrudniać prawidłowy odpoczynek i funkcjonowanie w ciągu dnia. W zminimalizowaniu ryzyka jego wystąpienia kluczową rolę odgrywa odpowiednia profilaktyka. Obejmuje ona przede wszystkim prawidłową higienę snu, a także odpowiednie nawyki żywieniowe, unikanie pracy zmianowej i przewlekłego zmęczenia fizycznego. Czym jest prawidłowa higiena snu? To szereg działań mających na celu poprawę jakości naszego snu i odpoczynku. Kluczową rolę odgrywają tu między innymi:

• stałe pory kładzenia się i pobudek,
• rezygnacja z obfitych posiłków lub używek bezpośrednio przed snem,
• regularny tryb życia,
• systematyczna aktywność fizyczna,
• odpowiednio przygotowane miejsce snu, między innymi odpowiedniej jakości materac premium, odpowiednio wyprofilowana poduszka czy też regularne wietrzenie pomieszczenia i utrzymywanie w nim odpowiedniej temperatury,
• rytuały relaksujące i wyciszające przed snem.